[ Pobierz całość w formacie PDF ]
jest zwrócenie sie do mocy mroków (do nieswiadomej sfery psychiki, aby pomogly
nam w osiagnieciu celu (w tym przypadku - w zrozumieniu snów). Motto Freuda jest
szczególnie celne, bo mozna je równiez zrozumiec w taki sposób, ze jesli wyzszy
swiat (swiadoma sfera naszej psychiki) pozostanie niewzruszona wobec
nieswiadomosci, to podziemny swiat nieswiadomosci zburzy ów wyzszy swiat. Tak
wiec motto, podobnie jak slowo Deutung, stanowi przestroge, iz mamy wejsc do
swiata mroków i niepewnosci, do swiata chaosu, do swiata, który opiera sie
jasnemu i jednoznacznemu tlumaczeniu i interpretacji.
Zachecajac nas, by wraz z nim zstapic do tego pozornie chaotycznego swiata
mroków, nieswiadomosci i irracjonalizmu, Freud pragnal, bysmy zmienili nasz
sposób widzenia czlowieka; jest to wszakze mozliwe tylko wtedy, jesli zmieni sie
nasz sposób widzenia samych siebie i rozszerzy zakres rozumienia siebie,
obejmujac równiez najciemniejsze sfery naszej psychiki. Wówczas odkryjemy, ze
to, co sie tam dzieje, mozna zrozumiec, bo to, co sie tam dzieje, ma sobie
wlasciwy sens; i dzieki zrozumieniu tego, wiele sie o sobie dowiemy. Freud
staral sie skorygowac i poszerzyc nasze wyobrazenia o snach i pokazac nam ich
znaczenia, poniewaz byl przekonany, ze obeznanie z ukrytymi sferami duszy
pozwoli nam glebiej i pelniej rozumiec samych siebie.
Trudno o taki angielski przeklad tytulu Die Traumdeutung, który bylby równie
krótki, tresciwy i bogaty w zwiazki znaczeniowe, pozwalajac je momentalnie
uchwycic przecietnemu czytelnikowi. Slowo interpretacja jednak, zawierajace
sugestie jasnego i jednoznacznego wyjasniania snów, jest mylne. Zbyt wiele
obiecuje i stwarza pozór, ze to, o co tu chodzi, jest o wiele bardziej
jednoznaczne niz w rzeczywistosci. Takie tytuly jak A search for the Meaning of
Dreams [Dociekania nad znaczeniem snów] czy An Inquiry into the Meaning of
Dreams [Wprowadzenie do badan nad znaczeniem snów], choc niezbyt zreczne,
bardziej odpowiadalyby intencjom Freuda. Wkrótce po opublikowaniu ksiazki o
snach Freud mial pewna wizje, o której pisal w liscie do przyjaciela Wilhelma
Fliessa. Byl to obraz, ze kiedys na domu, w którym po raz pierwszy zrozumial
znaczenie snów, pojawi sie marmurowa tabliczka z napisem:
Tutaj 24 lipca 1895 roku dr Zygmunt Freud odkryl tajemnice snów.
A wiec Freud mógl byl zatytulowac swoja ksiazke Tajemnica snów. Ale nie uczynil
tego. Wybral tytul sugerujacy, ze to poczatki, stwarzajacy nadto wrazenie, ze
ksiazka bedzie dotyczyla starodawnej pseudonauki wykladania snów, a nawet, ze
bedzie miala cos wspólnego z równie stara pseudonauka - z astrologia. Tytul
angielski stwarza wrazenie, ze Freud przedstawia skonczony traktat o snach;
poniewaz nie zawiera zadnych nawiazan skojarzeniowych do astrologü, nie
przekazuje tez mysli, ze istnieje analogia miedzy odkrywaniem prawdy o
wszechswiecie a odkrywaniem prawdy wewnetrznego swiata duszy.
X.
Zaden blad w przekladach Freuda nie jest taka przeszkoda w rozumieniu
Freuda-humanisty jak wyeliminowanie z owych przekladów tego wszystkiego, co w
tekstach jego odnosi sie do duszy (die Seele). U Freuda bardzo czesto pojawia
sie obraz duszy zwlaszcza w momentach najwazniejszych, gdy stara sie on
przekazac najszersze ujecie swojego systemu. I tak, w Die Traumdeutung,
rozwazajac, skad biora sie sny, powiada,
ze sen to wytwór aktywnosci naszej wlasnej duszy (daß der Traum ein Ergebnis
unserer eigenen Seelentatigkeit ist).
A w pracy Die Frage der Laienanalyse, kiedy ujmuje w kategorie pojeciowe
funkcjonowanie naszej psyche i wprowadza pojecia swiadomosci i nieswiadomosci
oraz rozróznienie miedzy dzialaniem tego, ja i nad ja, posluguje sie slowem
dusza na oznaczenie obejmujacej tamto wszystko calosci. Mówienie o ludzkiej
duszy jest dla Freuda czyms calkowicie naturalnym. Ewokujac obraz duszy i
wszystkich laczacych sie z nia skojarzen, uwydatnia on wspólne nam wszystkim
czlowieczenstwo.
Niestety, nawet w tych najwazniejszych momentach tlumacze kaza nam sadzic, ze
Freud mówi o naszym umysle [mind], o naszym intelekcie [intellect].q) Jest to
tym bardziej mylace, ze uwaza sie czesto, iz nasze zycie intelektualne nie ma
zadnego zwiazku z naszym zyciem emocjonalnym, ze swiatem naszych fantazji i snów
- lub nawet, ze stanowia one przeciwienstwo. Psychoanaliza zmierza oczywiscie do
zintegrowania zycia intelektualnego i emocjonalnego.
Freud wielekroc posluguje sie okresleniami die Struktur des seelischen Apparats
(the structure of the soul) [struktura duszy] i die seelische Organisation (the
[ Pobierz całość w formacie PDF ]