[ Pobierz całość w formacie PDF ]
\ycie swoich przyjaciół"; lub: "na wojnie mogą rozstrzelać człowieka, ja go
ukryję i skłamię, \e go nie ukrywam".
"Na przykład tajemnica słu\bowa, gdy ktoś się o nią pyta, trzeba powiedzieć, \e
siÄ™ o niej nic nie wie."
"Mo\na mówić nieprawdę, gdy się ma tajemnicę rodzinną lub przyjacielską lub gdy
ktoś nie chce kogoś zdradzić."
"Wolno kłamać, \eby nie robić zmartwienia mamusi, na przykład, gdy tatuś był
pijany, trzeba mówić, \e nie był."
Druga grupa sytuacji, wymieniana rzadziej, to sytuacje, w których kłamstwo
pomaga uzyskać pewne korzyści lub uniknąć przykrych konsekwencji.
"Gdy ktoś boi się dostać stopień niedostateczny, a lekcję odpisał w szkole, to
okłamie nauczyciela, \e zrobił w domu zadanie".
"Moim zdaniem (wolno), kiedy bojÄ™ siÄ™ dostania jakiejÅ› kary". "
"Moim zdaniem wolno kłamać, kiedy ktoś się kogoś boi. Np. wielkiego lania".
"Mo\na kłamać, \eby dostać rzecz, o której się marzyło oddawna, \eby pójść do
kina lub pojechać.na wycieczkę." " . .... ...
Trzecia grupa wymienionych sytuacji, to sytuacje zabawowe. Większość dzieci
uwa\a, \e mo\na kłamać "dla draki i śmiechu", mo\na kłamać, gdy się \artuje
lub bawi w jakąś śmieszną grę, a tak\e mo\na kłamać w dzień l kwietnia "na prima
aprilis". Wreszcie jako dopuszczalne wymieniane są kłamstwa wobec osób, które
czują do nas niechęć lub wrogość. "
,,Uwa\am, \e nieprawdę mo\na tylko mówić w rzadkim wypadku. Np. koledze lub
kole\ance, którzy mogliby mi czegoś zazdrościć lub staliby się irioimi wrogami."
I ostatnia wymieniona sytuacja, to Sytuacja, w której chcemy ratować własne
\ycie.
Poni\sze zestawienie obrazuje, jak częste są poszczególne typy usprawiedliwień
kłamstw.
4% kłamstwo dla ratowania własnego \ycia;
9% kłamstwo wobec osób wrogich i niechętnych;
10% kłamstwo dla \artów i zabawy;
16% dla uniknięcia kary lub dla otrzymania czegoś;
45% kłamstwa dla wa\nych spraw społ. i dla oszczędzenia ludziom przykrości.
Z przeglądu danych widzimy, \e kłamstwo usprawiedliwiane jest w wielu
sytuacjach. I to nie tylko wtedy, gdy w grÄ™ wchodzi dobro innych ludzi czy
spraw, lecz równie\ wtedy, gdy jest skutecznym środkiem realizacji własnych
zamierzeń i gdy jest skutecznym środkiem obrony. Ten ostatni fakt mo\e budzić
pewien niepokój wychowawczy. Niepokój podyktowany zarówno tym, \e wiele dzieci
zbyt często i zbyt łatwo kłamie, aby poprawić swoją sytuację, ale równie\ tym,
\e niektóre z tych dzieci są zmuszone do kłamstwa przez swoją bardzo trudną
sytuację np. przez lęk przed zbyt surowymi karami lub zbyt du\ą surowością
dorosłych.
W trakcie badań stwierdziliśmy wielką zgodność między poglądami dzieci na
kłamstwo a postrzeganiem własnego zachowania. Jedno z pytań ankiety brzmiało:
"Czy zdarza Ci się, \e kłamiesz? Komu najczęściej?
67
Dlaczego fo robisz? Podaj przykłady kłamstw popełnionych najczęściej."
Jak się okazało, s p oś ród dzieci, które twierdzą, \e nigdy nie wolno kłamać
znacznie wy\szy procent dzieci twierdzi, \e nigdy nie kłami e,, i odwrotnie
wśród dzieci, które przyznają się do kłamstwa jest więcej dzieci, które uwa\ają,
\e kłamstwo mo\e być czasem usprawiedliwione. .
Zgodność poszczególnych poglądów dzieci na kłamstwo, wy stepu j e w wielu innych
punktach ankiety. Te dzieci, które uwa\ają, \e mo\na popełniać kłamstwa dla
własnych korzyści, mają tendencję do łagodnej oceny takich kłamstw popełnionych
przez innych. Zale\ności między tymi odpowiedziami są na ogół znaczące. Jak
widać z przytoczonych danych, ju\ w tym wieku występuje tendencja do unikania
rozd\więków między tym, co uwa\a się za dobre, a tym jak się postępuje lub
między wartościowaniami a obrazem własnej osoby, którą to tendencję tak często
spotkać mo\na "u dorosłych.
Jeśli dziecko myśli, \e dobre dzieci nigdy nie kłamią i chce być zaliczane do
dobrych dzieci, to ma tendencję do zapominania o własnych kłamstwach. Je\eli
dziecko nie potępia kłamstwa w ka\dym wypadku, nie ma potrzeby podciągania
swoich czynów do wzoru dziecka absolutnie prawdomównego.
RÓÅ›NICE MIDZY CHAOPCAMI I DZIEWCZTAMI
[ Pobierz całość w formacie PDF ]