[ Pobierz całość w formacie PDF ]
jeżeli nauczyciel umiarkowanie ich chwali, mają o nim złe mniemanie. Ale i sam nauczyciel niechaj będzie
zadowolonym, jeżeli słuchają go z uwagą i powściągliwością, bo nie on powinien stosować się do upodobań uczniów,
ale uczniowie do jego upodobania, jednakże nauczyciel powinien starannie zbadać, czemu w jego mowie i dlaczego
przyklaskiwano i jeżeli zauważy, że wyróżniają to, co jest dobre, niech się cieszy nie tyle ze względu na siebie, ile
ze względu na nich.
(Quintilianus, Institutio oratoria, 11, 2).
--------------- 2013-03-30 07:54:14 ---------------
169/517
6. Tematy wypracowań.
1. Dwa miasta sąsiednie były rządzone przez tyranów. W jednem z nich tyrana zabito. Tyran drugiego miasta żąda,
żeby wydano mu zabójcę, w przeciwnym razie grozi wojną. Zabójca sam prosi, żeby go wydano.
2. Mówca, lekarz i filozof spierają się o majątek po człowieku, który wyznaczył spadkobiercą swoim tego, kto
dowiedzie, że jest najużyteczniejszy współobywatelom.
3. Ojciec przed śmiercią oznajmił córce, że otruli go dwaj synowie, i polecił jej pomszczenie zbrodni. Ona zaskarża
braci. Przed osądzeniem sprawy jeden z nich umarł i pochowano go w grobie rodzinnym. Drugiego skazano na śmierć i
ciału jego odmówiono pogrzebu. Wówczas siostra każe wyjąć z grobu i rozrzucić kości pierwszego. Oskarżono ją o
pogwałcenie grobu.
4. Dwaj biedacy skazani byli na pięć lat wygnania; tajemnie powrócili do ojczyzny; wspólny wróg obu wykrył ich i
zmusił, żeby walczyli z sobą; obaj zginęli. Sprawca ich śmierci został z tego powodu oskarżony.
5. Człowieka, oskarżonego o ojcobójstwo, uniewinniono większością głosów. Pózniej dostał obłąkania zmysłów i w
napadzie szału
--------------- 2013-03-30 07:54:17 ---------------
170/517
często powtarzał: "tak, zabiłem mego ojca. " Sędzia uważa te słowa za wyznanie winy i skazuje go na śmierć. Oddano
sądziego pod sąd za zabójstwo.
6. Podczas oblężenia Aten Aleksander spalił świątynię, położoną za obrębem murów. Wkrótce zachorował wskutek
zarazy i spytana o radę wyrocznia odpowiedziała, że wtedy tylko wyzdrowieje, jeżeli odbuduje świątynię. Po
wystawieniu nowej świątyni, Aleksander przyrzeka jednemu z kapłanów ateńskich odstąpić od oblężenia miasta, jeżeli
on zgodzi się przewodniczyć obrzędowi poświęcenia. Kapłan zgadza się i Aleksander odstępuje od Aten. Wówczas
oskarżono kapłana o dopomaganie wrogowi.
7. Człowiek bogaty wysyła swoim kosztem ubogiego młodzieńca na naukę do Aten. Młodzian wraca bardzo
wymownym. Dobroczyńcy jego wytoczono sprawę, młodzieniec przemawia w imieniu oskarżyciela. Przegrywa jego
sprawę, a bogacz zarzuca mu niewdzięczność.
8. Ojciec podżega syna do zabicia tyrana. Syn odmawia, wówczas ojciec go wydziedzicza. Przed śmiercią mianuje
swym spadkobiercÄ… tego, kto zabije tyrana. Syn zabija i do maga siÄ™ majÄ…tku ojcowskiego.
--------------- 2013-03-30 07:54:19 ---------------
171/517
9. Agamemnon zapytuje sam siebie, czy poświęci na ofiarę córkę swą Ifigenię, dowiedziawszy się od Kalchasa, że ta
ofiara jest koniecznÄ… dla wyruszenia floty.
10. Kapłan nie powinien mieć żadnej ułomności cielesnej. Pontifex Metellus wyniósł Palladium podczas pożaru
świątyni Vesty i oślepł. Stara się o urząd kapłański, ale mu odmawiają.
11. W ciągu nocy nie wolno otwierać bram miasta oblężonego. Z drugiej strony dowódca wojskowy ma władzę
bezwzględną.. Trzystu jeńców ucieka z obozu nieprzyjacielskiego i przybywa do bramy miejskiej, dowódca odmawia
otwarcia jej. Nieprzyjaciele pozabijali jeńców. Po zwycięstwie oskarżono dowódcę o wyrządzenie krzywdy
Rzeczypospolitej.
(Ouintilianus, Declamationes, Seneca retor Controversa).
7. Szkoła w Autun i profesorowie za Cesarstwa.
Augustodunum (dzisiaj Autun) było miastem bardzo naukowem. Za Tiberiusa miało sławną szkołę, w której, powiada
Tacyt, "synowie szlachty gallijskiej uczyli się umiejętność; wyzwolonych. " Przez dwa wieki następne
--------------- 2013-03-30 07:54:21 ---------------
172/517
utrzymywała się sława szkoły. Zbudowaną była w środku miasta, przy ulicy najbardziej uczęszczanej przez
cudzoziemców i przyjezdnych, pomiędzy dwoma najpiękniejszymi w Autun gmachami świątynią Apollona i
Kapitolem. Gmach zburzony został podczas wojny domowej przy końcu III wieku. Kiedy za Dyoklecyana nauki
ożywiły się nieco, zarząd miejski nie był tak bogatym, żeby mógł odbudować szkołę, i profesorowie musieli urządzić
wykłady w domu prywatnym. Jednakże cesarz Constantius Chlorus zapragnął przywrócić szkole dawną świetność.
Ażeby to osiągnąć, trzeba było przedewszystkiem postarać się o dobrych nauczycieli. Ponieważ właśnie dyrektor
szkoły umarł, cesarz mianował następcą jego Eumenesa.
Rodzina Eumenesa pochodziła z Grecyi, dziad jego był rodem z Aten i tam się wychowywał. Potem opuścił kraj
rodzinny i został profesorem w Rzymie. Pomimo powodzenia, jakie w stolicy zyskał, wolał osiąść w mieście
[ Pobierz całość w formacie PDF ]