[ Pobierz całość w formacie PDF ]
już póznym wierszu w miłym błękicie zakwita odnoszące się do Edypa:
Król Edyp ma może
o jedno oko za wiele (VI, 26).
Hölderlin tworzy poetycko istotÄ™ poezji - ale nie w sensie ponadczasowo ważnego pojÄ™cia. Ta
istota poezji należy do określonego czasu. Nie dostosowuje się jednak do tego czasu jak do czegoś
istniejÄ…cego. Hölderlin, stanowiÄ…c na nowo istotÄ™ poezji okreÅ›la dopiero nowy czas. Jest to czas
zbiegłych bogów i nadchodzącego Boga to czas b i e d y , cechuje go bowiem dwojakiego rodzaju
brak dwojakiego rodzaju Nie: już-nie zbiegłych bogów i jeszcze-nie Boga nadchodzącego.
Stanowiona przez Hölderlina istota poezji jest dziejowa w najwyższej mierze, z góry bowiem
określa pewną epokę dziejów. Jako dziejowa jest ona zaś jedynie istotną istotą.
Biedny jest ten czas, i dlatego nadmiernie bogaty jego poeta. Tak bogaty, że często, gdy
wspomina tych, co byli, i oczekuje Tego, Który nadejdzie, chciałby już tylko znieruchomieć i usnąć
w tej pozornej pustce. Ale nie ustępuje, trwa w nicości tej nocy. Tak pozostając sam z sobą,
najbardziej odosobniony w swym losie, poeta zdobywa prawdÄ™ dla swego ludu - sam za wszystkich, i
dlatego zdobywa ją istotnie. Obwieszcza to siódma strofa elegii Chleb i wino (IV, 123 n.). Poeta
mówi w niej to, co myśliciel mógł tu tylko tłumaczyć:
Lecz, przyjacielu, za pózno przychodzimy. Choć żyją bogowie,
Lecz żyją ponad naszymi głowami, w innym świecie.
Tam mogą działać bez granic i mało wydają się zważać,
Czy żyjemy, tak bardzo szanują nas nieba mieszkańcy.
Gdyż nie zawsze potrafi objąć ich kruche naczynie,
Człowiek tylko czasami może znieść boską pełnię.
Snem o tych chwilach jest potem życie. Ale błądzenie
Bywa pomocne jak drzemka, bieda i noc dają siłę,
Dopóki w spiżowych kolebkach nie wzrosną bohaterowie
O sercach, jak dawniej, podobnych w sile swej bogom.
W gromach wychodzą na jaw. Wśród tego wydaje mi się
Nieraz, że lepiej byłoby spać niż tak bez przyjaciół
Czekać, i nie wiem wtedy, co robić, co mówić,
I nie wiem, po co poeci w tak jałowym czasie.
Ale są, mówisz, jak święci kapłani winnego grona,
którzy z kraju do kraju ciągnęli pod świętą nocą5.
Przekład: Krzysztof Michalski
***
Johann Christian Friedrich Hölderlin (ur. 20 marca 1770 w Lauffen, zm. 7 czerwca 1843 w Tybindze) niemiecki poeta, uznawany za jednego z
prekursorów klasyki weimarskiej oraz romantyzmu.
Wszystkie znaczÄ…ce utwory Hölderlina powstaÅ‚y na przestrzeni 10 lat od 1793 do 1803 r. W okresie przed chorobÄ… ukazaÅ‚a siÄ™ jedynie powieść
epistolarna Hyperion (t.1 1797; t.2 1799). W tym czasie poeta napisał też ponad 200 wierszy różnej długości, dokonał kilku przekładów
antycznych tragedii (najbardziej znanymi są wydane w 1804 r. Antygona i Król Edyp Sofoklesa). Część utworów pisanych już w trakcie zaostrzenia
się objawów choroby nie została dokończona. Po 1807 roku powstawały na ogół tylko krótkie formy, często rymowane, o banalnej tematyce (np.
opisujące pory roku), sygnowane fantastycznymi nazwiskami. Jednym z najbardziej poruszających i uznawanych za najpiękniejszy wiersz poety
jest elegia Brot und Wein (Chleb i wino), jak większość jego utworów, opisująca piękno natury i związek z nią człowieka a wszystko to przez
pryzmat mitologicznej symboliki.
Pisarstwo Hölderlina osnute jest wokół tradycji greckiej zarówno w tematyce, jak i sposobie pisania. W wierszach stosowaÅ‚ antyczne gatunki
literackie (epigram, hymn, oda, elegia) oraz strofy i stopy metryczne. Przykładał wielką wagę do metryki i rytmu wiersza, na plan dalszy odsuwając
prostotÄ™ utworów rymowanych. JÄ™zyk Hölderlina również nie byÅ‚ jasny i czytelny (można dopatrywać siÄ™ przyczyn tego stanu w chorobie
psychicznej). ZawiÅ‚ość myÅ›li, bogactwo słów, mnogość metafor i odwoÅ‚aÅ„ do mitologii staÅ‚y siÄ™ znakiem firmowym Hölderlina taki sposób pisania
przyczynił się do nadania mu etykiety poety "trudnego w odbiorze". Mroczna wizja ludzkiej natury, pierwotny związek człowieka z przyrodą, swoisty
"letarg" uczuć wyższych, ale także piękno ziemi niemieckiej, odwołania do filozofii to wątki stale pojawiające się w jego twórczości. (Wikipedia)
5
[Przekład Mieczysława Jastruna. W trzeciej linijce od dołu pada zwrot: & po co poeci w tak jałowym czasie ( & wozu
Richter in dürftiger Zeit ). Ze wzglÄ™du na sens, jaki ma ten zwrot w analizach Heideggera, trzeba by go raczej przeÅ‚ożyć:
& cóż po poecie w czasie biedy . (Przyp. tłum.)]
8 / 8
[ Pobierz całość w formacie PDF ]